چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

بخاطر همه کشتگان

( از پشت شيشه ها به خيابان نظر كنيد )

نوشته : مرضیه محبی- وکیل پایه یک دادگستری

پس از آن ماجراها كه براي ماده 23 لايحه قانون حمايت خانواده پيش آمد و آخر كار نمايندگان مجلس به حذف آن تن در دادند، گويا بانوان محترم نماينده براي جان بخشيدن دوباره به این ماده از لایحه، چاره تازه اي انديشيده و با افزودن عبارتي بدان بار ديگر به عزم جزم خويش براي قانوني كردن و رسميت بخشيدن به ازدواج مجدد مردان، جامه عمل پوشانيده اند.

با نيم نگاهي بر اصلاحيه پیشگفته نزد همگان آشكار مي شود كه عبارت اضافه شده، جز افزايش محدوده اقتدار مردان براي اختيار زنان متعدد، حاصل ديگري ندارد،

اگر تا ديروز بنا بر اين داشته اند كه مردان متمكن و به زعم آنان "عادل" را ياراي قانوني ازدواج هاي دوم و سوم و چهارم بخشند، امروز با تصويب چهره تازه ماده 23 ، ديگر مردان نيز با يافتن دستاويزهايي نه چندان دور از دسترس، خواهند توانست به همسران خود بيفزايند و بقول همکار گرامی و دانشمند جناب آقای محمد مهدی حسنی (هفته نامه اترک، شماره 121 – دوشنبه 18 آذر 1378 ) زلیخا را زلیخا ها کنند.

هر چند عرض اندام دوباره ماده 23 در هيئتي تازه، نگران كننده و يأس آور است و آن بیانگر شيوه نگرش بانوان قانونگذار به موكلين شان به مثابه موجوداتي كم خرد و كوته انديش است كه سيماي تازه قانون، مجابشان مي كند، و چنین چیزی دردناك است؛ ليك آنچه بيش از همه نپذيرفتني و رنج آور است، دلمشغولي مصرانه نمايندگان بر سر اين موضوع و فارغ ماندن ايشان از رسالت اصلي قانونگذاري در موارد لازم و ضروری است.

اينان همچنان چشم فرو بسته بر جراحات قلب اجتماع خويش، با ماده 23 كلنجار مي روند تا مگر از آن قبايي بر پيكر مردان در پوشانند، آنان ظاهراً ديوارهاي ميان خود و موكلين شان را آنچنان بلند و پنجره هایش را آنچنان فرو بسته، تصوّر می کنند كه زنگ خطر آسيب هاي اجتماعي در گوششان هيچ طنيني ندارد و خبري از دردهای وامانده بر دل مردم ندارند.

اينك به بانگ بلند از ايشان مي پرسيم ، شهر شما كجاست؟

در كدامين ديار امن، رحل اقامت افكنده ايد كه فريادها را به گوشهايتان راه نيست ؟

به شهر من و دیگر موکلین خود بنگريد :

• چند روز پيش پدري معتاد تمام پيكر دختر 11 ساله اش را به آتش كشيد ،*1

• علي اكبر چهار ساله را پدري معتاد بعد از نوشانيدن جرعه اي آب ، سر بريد ، *2

• پدري سه فرزند خود را در خواب ، با پتك ، كشت،*3

• مردي دختر شش ماهه اش را خفه كرد ... .*4

• پسر كوچكي را پدر معتادش در پارك روبروي نگاه ناباور خواهر خردسالش به دار آويخت ،*5 قاضي پرونده مي گويد : پسرك فرياد مي زده ، پس از اين پسر خوبي خواهم شد.

• بازپرس ويژه قتل دادسراي عمومي تهران مي گويد ، در شهر ما نيمي از سال نرفته ، شش پرونده فرزندكشي ، روي ميز من گشوده شده است.

• دختر 17 ساله اي را پدرش زنده زنده سوزاند، كودكی شش ماهه ..... كودكی سه روزه ..... كودك 8 ساله ...... قاضي شهرياري مي گويد آنچه به عنوان تعزير پدر يا جد پدري در مواد 220 و 612 قانون مجازات اسلامي آمده ، در اوضاع احوال فعلي باعث تجري ديگران مي شود ، او معتقد است قانون ما وصف بازدارندگي ندارد .*6

نمايندگان محترم ! در شهر ما اينروزها ، بسيارند زناني كه قرباني توهمات مردان معتاد مي شوند .

• 15 مهرماه امسال مردي همسرش را مقابل چشم دو دختر يك و پنج ساله اش سر بريده است ، رييس پليس آگاهي استان كرمانشاه مي گويد : قاتل اينكار را با استفاده از دو چاقو انجام داده است ، يعني وقتي حين سر بريدن چاقويش كند شده به آشپزخانه رفته، چاقوي ديگري آورده و كار را تمام كرده، رييس پليس آگاهي مي گويد انگيزه قتل شك مرد نسبت به زنش بوده است ،*7

• روز شانزدهم آذرماه 87 ، در شعبه 71 دادگاه كيفري استان تهران ، مادري مي گويد محمدرضا، قاتل دخترم سابقه كيفري و اعتياد داشته، او هميشه دخترم را به شدت كتك مي زده، دخترم چند بار باردار شده ، اما هر بار زير مشت و لگد محمدرضا ، بچه هايش از بين رفته اند . *8

• زني كه شوهرش را كشته در جلسه رسيدگي شعبه 74 دادگاه كيفري استان تهران مي گويد ، اتهام را قبول ندارم عليرضا مرا خيلي كتك مي زد، دو روز قبل مرا به اتاق برد و كتكم زد، آنقدر كه مجبور شدم چاقوي ميوه خوري را جلوي خود بگيرم .*9

• پانزدهم آبان ماه امسال ، زن جواني ديگري ، جامه قاتل به تن كرده در پيشگاه عدالت مي گويد : اتهام كشتن شوهرم را قبول ندارم ، 10 سال زندگي كرده ام ، شوهرم آنقدر مواد روان گردان مصرف مي كرد كه هيچ چيز نمي فهميد ، او به شدت مرا كتك زد ، بعد با چاقو به من حمله كرد و .... . *10

• در هفتم آبانماه امسال مردي در اراك همسرش را كشت و پسرش را با شليك گلوله مجروح كرد . *11

• در بيست و سوم آبان امسال مردي معتاد با تصور آنكه دوستش به زنش نظر داشته، او را كشت .*12

نيك ميدانيم كه اينها تنها پاره اي از واقعيت خشونت هاي خانوادگي اينروزهاست .

نمايندگان محترم – نعش اين كشتگان عزيز روي دست ما مانده است

شايد اين كودكان بي پناه، بي گناه، سرگردان، تنها و دورافتاده از آغوش مادر، در واپسين نگاهها، با شما سخن گفته باشند ؟!!

اين زنان، قاتلين و مقتولين، اين پيكرها كه آماج خشم كور هستند،

آن دو دختر بي گناه كه نظاره گران صحنه سربريدن مادرشان بودند،

آن كودكي كه نگاه مي كرد برادرش را به دار آويزند ،

مادري كه پسر چهار ساله اش را آب دادند و سربريدند ،

........ همه كشته شده اند ،

فاجعه تنها يك قرباني ندارد ،

حكايت ، حكايت خون بي گناهان است ... .

بياييد براي خاطر اين كشتگان، دست برداريد، مردان ثروتمند، هر طور باشد بي واسطه زحمات و مرارت هاي شما و البته به كوري چشم ما زنان، همسران ديگري برمي گزينند،

پرونده هاي ديگري روي انبوه پرونده هاي محاكم خانواده مي گذارند

و دادگاهها، كودكان پريشان حال ازدواج هاي متعدد، را سر و سامان مي دهند

آنگاه رياست محترم قوه قضاييه، از سر درد فرياد بر مي آورند و از هشت ميليون پرونده روي دست دستگاه قضايي مي گويند.

اما وكيلان برگزيده ملت!

امروز در پيشگاه كشته شده گان، آنان كه كشته اند و آنان كه كشته شده اند و آنان كه به حكم فاجعه، نه در خاك سياه، كه روي زمين چون اشباح سرگردان در مرگ زندگي مي كنند، و فردا در آستان بارگاه حق، كارنامه شما چه نقشي خواهد پذيرفت؟

نگاه كنيد!

شما را در آرام و قرار گرم افكارتان، به بانگ آمار و ارقام و گفتار مسئولين، بيدار باش مي دهم، در شهر ما حكايت آرام و قرار نيست .

• دكتر بهرامي مستشار ديوانعالي كشور به ايسنا گوید : " ماده 230 قانون مجازات اسلامي لااقل در وضع كنوني جامعه با مصلحت مردم مغايرت دارد و آمادگي افراد مستعد جرم را بيشتر مي كند اغلب كساني كه مبادرت به فرزند كشي مي كنند در بستر اعتياد ، فقر فرهنگي و اقتصادي و طلاق دست به اينكار مي زنند .*13

• جانشين رييس پليس آگاهي تهران، میزان سهم قتل فرزندان به وسيله والدين شان را 10% قتل هاي سالهاي اخير می داند .*14

• سخنگوي قوه قضاييه خود اذعان دارد که چون در سالهای اخير شاهد قتل هاي فجيع بوده ايم ضرورت اصلاح و بازنگري قوانين ايجاب مي شود .*15

• سرتيپ دوم احمد محمدي فر، سهم قتل هاي خانوادگي را 30% و سهم قتل فرزندان توسط والدين را 10% کل جرائم اعلام می کند. همچنين تاکید می کند که بيشترين قتل هاي خانوادگي توسط شوهر انجام مي شود .*16

• سرهنگ جواد كشفي رييس مبارزه با مواد مخدر فرماندهي انتظامي تهران بزرگ مي گويد : در 7 ماه گذشته 42% رشد دستگيري در رابطه با مواد مخدر داشته ايم، افزايش 466 درصدي كشف ماده مخدر شيشه نشان از تغيير الگوي مصرف مواد مخدر دارد.*17

• دكتر حسين رفيعي مجري طرح ارزيابي وضعيت اعتياد كشور مي گويد : مصرف كراك ايراني در جامعه معتادان از هرويين پيشي گرفته است . .... 7/25 درصد معتادان كراك ايراني مصرف مي كنند .*18

• سرهنگ علي سماواتي رييس پليس مركز آموزش مبارزه با مواد مخدر نيروي انتظامي مي گويد: تغيير الگوي مصرف مواد مخدر از مواد سنتي مثل حشيش و هرويين، به مواد صنعتي و شيميايي و استفاده از قرص هاي روان گردان تهديدي جدي است متأسفانه به رغم تلاش هاي فراوان كه براي بازگرداندن معتادان انجام مي شود، درصد بسيار ناچيزي از آنها از چرخه درمان سربلند بيرون مي آيند .*19

• سردار احمدي مقدم مي گويد: افزايش 7 درصدي وقوع قتل در شش ماه گذشته ناشي از مشكلات فرهنگي و خانوادگي و نزاع است .*20

• سردار احمدي مقدم مي گويد: در مبارزه با مواد مخدر صنعتي دچار خلأ قانوني هستيم .*21

• مواد مخدر منشأ وقوع بسياري از جرائم اجتماعي از جمله قتل ، تجاوز و سرقت هستند.*22

• دكتر شهلا معظمي استاد دانشگاه و محقق و جامعه شناس مي گويد : فقر و بيكاري، مصرف مواد مخدر، كراهت زندگي با شوهر، نپذيرفتن طلاق در قانون، در ايران باعث همسركشي مي شود .*23

• رييس پليس مبارزه با مواد مخدر ناجا سردار حميدرضا حسين آبادي در جمع خبرنگاران از افزايش 200 درصدي كشف ماده مخدر شيشه و 300 درصدي مواد روان گردان خبر مي دهد . *24

• اميرحسين رضوانفر داديار دادسراي عمومي تهران، عقیده دارد که سؤتفاهم و بدبيني، علاقه نداشتن زوجين به يكديگر، عملي نشدن راهكارهاي طلاق از عوامل مؤثر در همسر كشي اند.*25

• محمدحسين شاملو بازپرس ويژه قتل تهران مي گويد : متأسفانه در اغلب پرونده هاي مربوط به قتل هاي خانوادگي شاهديم افراد مرتكب قتل نزديكان خود از جمله كودكان، از مواد مخدر صنعتي استفاده مي كرده اند، اگر پيش از اين در پروسه رسيدگي به پرونده قتل ها عنوان مي شد، كه هميشه رد پاي يك زن در ميان است، اينك بايد با صراحت اعلام كرد، رد پاي مواد مخدر صنعتي پر رنگتر از ديگر فرضيه ها نمود پيدا كرده است. از نگاه آمار و ارقام نه تنها قتل ها، بيشتر جرائم، از ناحيه افرادي صورت مي گيرد كه در دام مواد مخدر صنعتي گرفتارند . *26

• در استان تهران نسبت زنان زنداني متهم به همسركشي 21% در برابر 18% مردان است .

• بر اساس آخرين بررسي ها علاوه بر اينكه همسر كشي در صدر جنايات خانوادگي قرار گرفته است، درصد قابل توجهي از متهمان زناني، هستند كه شوهران خود را مي كشند، داده هاي آماري 15 استان كشور اين موضوع را تأييد مي كند .*27

• دكتر محمدعلي نجفي توانا مي گويد : زني كه خود را قرباني خشونت مي بيند و شوهرش با گذشت سالها رويه خود را عوض نمي كند دست به قتل مي زند ، قتل شوهر، خشونتي است در پاسخ به خشونت همسر .*28

• تحقيقات نشان داده كه گسترش خشونت و افزايش استفاده از مواد روان گردان از علل اصلي بالا رفتن آمار فرزند كشي است .*29

• سردار حسين آبادي مي گويد : متأسفانه در كشور ما تغيير الگوي مصرف مواد مخدر را شاهديم ، مخرب ترين ماده مخدر كه امروزه در كشور ما وجود دارد هرويين كراك است كه به دليل خلوص و مخاطرات بالا افراد معتاد به اين ماده راه بي بازگشت را انتخاب كرده اند . مصرف كنندگان ماده مخدر شيشه دست به كارهاي خطرناك مي زنند . *30

• سردار حسين آبادي : كشفيات مواد مخدر نسبت به سال گذشته 30% افزايش داشته و آمار گرايش جامعه بسوي مواد مخدر را اينطور اعلام كرد : 80% مردم به سوي كراك و 20% به ترياك گرايش دارند. *31

• دكتر فريبرز فرساد دبير علمي هفتمين همايش انجمن علمي داروسازان ايران مي گويد : متوسط زمان دسترسي به مواد مخدر در ايران 30 – 40 دقيقه است . *32

• جانشين رييس پليس آگاهي تهران مي گويد : سهم قتل فرزندان به وسيله والدين 10% از قتل هاي سالهاي اخير است . *33

گفتار مسئولين و حكايت آمارها بشرح پیش گفته تنها گوشه اي از فاجعه را تصوير مي كند و نتايج زیر را در برابر ما قرار می دهد :

الف : مصرف مواد مخدر صنعتي وضعيت نگران كننده اي يافته است .

ب : آمار جنايات خانوادگي رو به افزايش است .

ج : رشد جنايات خانوادگي با افزايش مصرف مواد مخدر صنعتي رابطه مستقيم دارد .

د : قوانين راجع به مجازات مرتكبين جرائم خانوادگي مناسب زمان نيستند .

ه : قوانين خانواده ما، از زنان و كودكان در مقابل معتادان خطرناك حمايت نمي كنند .

ز : وضعيت قوانين راجع به طلاق با افزايش همسر كشي رابطه منطقي و مستقیم دارد .

آنچه بنظر مي رسد مجلس شوراي اسلامي بايد براي جبران و رفع اين مصائب بدان اهتمام ورزد ، از اين قرار است :

1- ضرورت تصويب قوانين مناسب بمنظور اعطای حق طلاق به زنان معتادان خطرناك

در ميان قوانين لازم الاجرای موجود تنها بند 2 تبصره ماده 1130 قانون مدني در مقام بیان مصاديق عسر و حرج به موضوع ابتلاي شوهر به اعتياد اشاره مي كند: " ... اعتياد زوج به يكي از انواع مواد مخدر و يا ابتلاي وي به مشروبات الكلي كه به اساس زندگي خانوادگي خلل وارد آورد و امتناع يا عدم امكان الزام وي به ترك آن در مدتي كه به تشخيص پزشك براي ترك اعتياد لازم بوده است." البته با شرط هفتم مندرج در اسناد رسمي ازدواج بصورت چاپی نیز مقابلیم که اختیاری بوده و جنبه ارشادی آن از جنبه مولوی بودنش ( ایجاد حق و تکلیف قانونی که منحصراً از خصایص قانون است) رجحان دارد، زیرا به هنگام طرح دعواي طلاق زنان ناچارند علاوه بر اثبات اعتياد مرد، ايجاد خلل در زندگي خانوادگي و عدم امكان ترك ماده مخدر را هم به دادگاه اثبات كنند. لیکن در عمل و رویه، محاكم معمولاً خلل مورد بحث را به عدم قدرت مالي مرد در اداره زندگي تعبير مي كنند، در حالیکه تصویب مقررات اشاره شده در زماني بوده كه معتادين به ترياك و هرويين دچار بودند و شاید مصرف آن بدون ايجاد اختلال در زندگي خانوادگي متصور بود و اساساً حالات رواني خطرناك ايجاد نمي كرد، اما اينك به گواهي آمار، جامعه با افزايش مصرف مواد مخدر صنعتي روبروست. مهمترين اين مواد كه اينروزها در ديار ما جولان مي دهند و جان مي ستانند : شيشه، كريستال و كراك است.

شيشه از مشتقات امفتامين هاست، افراد در دوبار مصرف آن دچار وابستگي شديد مي شوند، چنانكه بدون آن قادر به فكر كردن نيستند. شيشه از زمره خطرناكترين مواد مخدري می باشد كه تاکنون بازار آمده است، توهمات رواني ناشي از مصرف آن تا آخر عمر بيمار را رها نمي كند و تداوم مصرفش باعث تحريك پذيري و پرخاشگري مي شود و هميشه فرد را به سوي رفتارهاي خشونت آميز سوق مي دهد و ممكن است چنین فرد آلوده ای به هر كاري دست زند. تكرار مصرف شيشه، سؤظن، توهم و جنون را بدنبال دارد و چون باعث تحريك سلولهاي مغزي مي شود، در استفاده کننده حالات تهاجمي، اضطراب و بدبيني و توهمات شنوايي و بينايي ايجاد مي كند .* 34

كراك هرويين اشباع شده و خطرناكترين ماده مخدري است كه تا بحال مصرف شده و مصرف يكبار آن اعتياد آور است. آن نیز مانند سایر مخدرهاي شيميايي باعث توهم مي شود و واكنش هاي شديد رفتاري برابر توهم هاي ذهني پديد مي آورد .*35

كريستال هروييني است كه با مواد شيميايي مخلوط مي شود و محرّكی بسيار قوي است كه در انتقال پيامهاي عصبي اختلال ايجاد مي كند.

متأسفانه مشكل اصلي مخدرهاي شيميايي اين است كه براي درمان آنها، درمان اختصاصي و دارويي و پادزهري وجود ندارد و اگر بيمار معتاد به اين مواد شانس بياورد و دچار جنون و توهم نشود افسردگي شديدي گربيانگيرش مي شود كه كنار آمدن با آن به تقريب محال است .*36 و این مواد بر خلاف مخدرهاي افيوني مانند ترياك - كه عموماً آرام بخش هستند و استعمال كننده را به سوي سكون و كندي پيش مي برند - فرد را به سوي ناهنجارهای شدید اجتماعی و رفتارهاي خشونت آميز سوق مي دهد .*37

با اين وصف به خوبي درميابيم كه در ظرف كوچك و كهنه تبصره ذيل ماده 1130 قانون مدني براي زنان افراد مبتلا به شيشه و كراك و كريستال، نوش دارويي وجود ندارد و قانونگذار به حكم ضرورت بايد براي تصويب قوانين تازه، دست به كار شود و بار اثبات ايجاد خلل در زندگي مشترك را از دوش زنان بردارد و ابتلاي به مخدرهاي شيميايي را به عنوان دليل تنها براي طلاق بپذيرد. با توجه به آنچه گفته شد، بر خلاف دید غالب و سنتی، نان آوري و قدرت مالي براي اداره زندگي دليل بر وجود قابليت دوام و استقرار زندگي خانوادگي نيست. تصور كنيد امشب مردي با يك بغل نان و ميوه و گوشت به خانه آمده و به ظاهر تكاليفش را به تمامي به جاي می آورد، اما در سرش آشوب و غوغاي مصرف شيشه است. چنین رييس بي اختيار و بي پروايی بر سر اين خانوادة مفلوك، امشب یا شبهای دیگر به سراغ كدامين قرباني این کانون گرم؟!! خواهد رفت؟

براستي بايد ميان رعايت حال معتادان خطرناك در خانواده و ممانعت از ريختن خون بيگناهان، يكي را انتخاب كرد .

2- كودكان بی و درمانده ميهن ما، قوانين حمايتي مستحكم و جدي و جامع الاطرافی را مي طلبند.

كودكان ما در برابر والدین معتاد و خطرآفرین بي پناه و تنهايند ، نه ماده 1173 قانون مدني كه در رديف مصاديق سقوط حق حضانت سخن از اعتياد زيان آور به الكل، مواد مخدر و قمار را بیان کرده است و نه قانون ديگري حق ايشان را ادا نمي كند، آنچنانكه در مورد طلاق گفتيم، اين قوانين مناسب زمانه مصرف مواد مخدر صنعتي نيستند. در كنار اصلاح قوانين مربوط به حضانت براي واگذاري كودكان مردان معتاد به مواد مخدر جديد، به مادرانشان، دولت بايد از این كودكان به لحاظ مالي، آموزشي، تربيتي و امنيتي حمايت كند .

3- چنانکه اشاره شد حکم مواد 220 و 612 قانون مجازات اسلامي سبب تجري پدران فرزندكش مي شود و ضرورت تشديد مجازات تعزيري پدران قاتل و طرح تمهيداتی علمی و متکی بر مطالعات روان شناسی و جامعه شناسی و سایر علوم معین جزا براي افزایش جنبه بازدارندگي اين قوانين، نیاز فوری زمانه ماست .

4- خشونت نسبت به زنان از ديرباز وجود داشته و اينك دست به دست اعتياد و فقر و مصائب اجتماعي ديگر، چون پتكي گران، بنای خانواده ها را نابود مي كند. وظيفه قانون اين است كه بمنظور تزاید وصف بازدارندگي و پیشگیری از تجري مردان، با فراهم آوردن زمينه تشديد مجازات عاملين خشونت هاي خانوادگي و تصويب مجازات هاي بازدارنده درکنار تصويب قوانين مناسب براي گسترش حق طلاق زنان، براي مقابله با اين پديده شوم، فرهنگ سازي كند و تمهيدي بينديشد كه خشكاننده ريشه هاي معضلات موجود باشد.

5- قانون حمايت خانواده بايد به حال زناني كه به دليل كراهت شديد، زندگي خانوادگي را غير قابل تحمل مي يابند، انديشه كند. در كنار اعتياد و خشونت، مطلق نبود حق طلاق براي زنان، به گسترش همسركشي دامن مي زند، اكراه شديد، همچنان كه سابقه فقهي هم دارد، از موجبات جدي عسر و حرج است كه به دلیل وجود خلاء قانونی محاكم از پرداختن به آن سرباز مي زنند. در هر حال عليرغم تمامي دلايلي كه عليه طلاق به عنوان يك پديده شوم اجتماعي و مبغوض وجود دارد بايد بپذيريم، در شرایط خاص خود، فروپاشي یک خانواده از طریق جدایی و طلاق، بر بهم ریختن همان خانواده با وقوع قتل و بزه های دیگر رجحان دارد .

6- و از دیدگاهی دیگر و انسانی تر، معتادان خطرناك، خود چونان زنان و كودكان و فرزندان بي پناه اين اجتماع، به نوعی قربانی اند. شاید ابتلا به راه بي برگشت و درد بي درمان و در پوشيدن كسوت قاتل كمترين مجازات ايشان باشد، ولی آنان نیز به نوبه خود، مجنی علیهم افراد سفاک تر و بی پرواتر از خودند، کسانی که انگیزه شان سود جویی و افزون طلبی و زیاده خواهی از طریق تمسک به آلودن اجتماع است. *38 بنابراین با توجه به انتقادات صاحب نظران و حقوق دانان، به مقررات موجود، تصويب قوانين جديد مناسب توليد، توزيع، نگهداري و مصرف مواد مخدر سنتتيك لازم است و چاره انديشي برای پناه دادن و درمان مبتلايان بایسته تر .

پس بانوان گرامي مجلس شوراي اسلامي !

بیایید ماجراي مردان اين سرزمين و اختيار همسران متعدد را به خود ايشان واگذاريد.

و ....

"از پشت شيشه ها،

به خيابان نظر كنيد"

((((((((((((((((((((((((((((((())))))))))))))))))))))))))

پاورقی ها :

1-روزنامه اعتماد ملي 22/8/87 ص حوادث

2- اعتماد ملي 17/8/87

3- سايت سرمايه

4- سايت ايسكانيوز 12 آبان 87

5- روزنامه خراسان 13/8/87 ص حوادث

6- اعتماد ملي 22/8/87

7- روزنامه خراسان 15/7/87 ص حوادث

8- نقل از سايت آفتاب

9- همان منبع

10- روزنامه خراسان 15/8/87

11- روزنامه خراسان 7/7/87

12- روزنامه اعتماد 23/7/87

13- نقل از ايسنا

14- نقل از سايت سرمايه

15- همان منبع

16- همان منبع

17- نقل از سايت ستاد مبارزه با مواد مخدر

18- نقل از سايت ايسنا

19- نقل از سايت ايسكانيوز

20- خراسان 14 مهر

21- نقل از سايت ستاد مبارزه با مواد مخدر

22- نقل از سايت آفتاب

23- نقل از سايت آفتاب – تحقيقات جامعه شناسي دانشگاه تهران

24- نقل از خبرگزاري فارس 14 آذر 87

25- نقل از سايت هموطن سلام

26- نقل از سايت روزنامه جام جم

27- نقل از سايت روزنامه قدس

28- سايت روزنامه قدس

29- مجيد ابهري متخصص علوم رفتاري و استاد دانشگاه نقل از سايت آفتاب

30- نقل از سايت مردم سالاري

31- نقل از سايت ايسكانيوز

32- نقل از سايت جام جم 28/5/87

33- نقل از سايت سرمايه

34- نقل كتاب كار در شناخت مواد مخدر و روان گردان عيسي كاكويي

35- نقل به مضمون از سايت مبارزه با مواد مخدر

36- دكتر شادنيا دبير انجمن علمي سم شناسي نقل از سايت همشهري

یادآوری : "از پشت شيشه ها به خيابان نظر كنيد * مقطعي از يك شعر احمد شاملو و عبارت "نعش اين كشتگان عزيز ..." با الهام از مهدي اخوان ثالث گفته شده است .