چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

نقدی بر فصلنامه وکیل مدافع شماره 2

نوشته محمدرضا خسروی ( پژوهشگر، شاعر،  نویسنده و وکیل دادگستری)

 توضیح:  تأخیر در نشر نوشته حاضر در تارنمای چه بگویم - که عادتاً و برای نخستین بار تمامی محتوای فصل‌نامه وکیل مدافع (فصل‌نامه داخلی کانون وکلای دادگستری خراسان) را در دنیای مجازی منتشر می‌کند، عمدی نیست. از این رو  از دوست و سرور گرامی‌ام محمدرضا خسروی و نیز خوانندگان تارنمای خود پوزش می‌طلبم لیکن ذکر سه نکته را ضروری می‌دانم:

 نخست - شماره مزبور از فصل‌نامه در واقع شماره اول مجله با ترکیب مدیران و نویسندگان فعلی بود که عمده کار آن و سامان دادنش تنها بر دوش دو نفر قرار داشت پس  وجود بیشتر ایرادات و اشکالات برشمرده ایشان کمی طبیعی می‌نمایاند.

دوم -  با تمام احترامی که برای محمدرضا خسروی قائلم و به خصلت دانش داشتن و ادیب بودن وی  باور دارم با این همه، با همه حرف‌های ایشان موافق نیستم به طوری که نظر خود را جداگانه به عنوان توضیح در پایان نوشته حاضر می‌آورم.

سوم- هر چند در نگاه نخست، انتشار این پست، به دلیل گذشت مدت مدید و منتشر شدن چند شماره از فصل‌نامه،  کم اهمیت جلوه  می‌کند. لیکن توجه به مطاوی نوشته، نشان می‌دهد که یادداشت محمدرضا خسروی حاوی توضیحات و اطلاعات سودمند در باره شیوه نگارش ادبی و اسلوب درست نوشتن مقاله‌های حقوقی است که این همه به کار تازه‌کاران عالم حقوق به ویژه وکلای دادگستری می‌آید و خود اهمیت انتشار نوشته را در دنیای مجازی آشکار می‌کند.

لطفاْ برای خواندن دو نوشته به ادامه مطلب بروید

            دیوار کوتاه موسیقی و سینما

                            (وقتی خطیب جمعه،  جرم شناس می شود)

             نوشه ی محمد مهدی حسنی

 یــــــک شـــــب آتش در نیستانی فتاد             سوخت چون اشکــی که برجانی فتاد
شعله تـــــا سرگرم کــــار خویش شد            هر نی ی شمــــــــع مزار خویش شد
نی به آتش گفـت کاین آشوب چیست؟            مر ترا زین سوختن مطلوب چیست؟
گفــــت آتش بی ثمـــــر نــــــفروختم             دعوی بی معنــــــــی ات را ســوختم
زانکه می گفتــــــی نیــم با صد نُمود             همچنان در بند خـــــود بودی که بود
مرد را دردی اگر باشــد خوش است             درد بی دردی علاجـــــش آتش است  (مجذوب علیشاه)

یادآوری: این یاداشت یک روز مانده به تحویل سال نگاشته شد، چون نمی خواستم کام خوانندگان را با یاداشت جدی و انتقادی تلخ کنم، انتشار آن را به تاخیر انداختم

 برای خواندن اصل مقاله بر ادامه مطلب کلیک فرمایید

اپرای موسی و شبان

(و نگاهی کوتاه به وضع ادب فارسی در ایران صفوی و عثمانی آن دوران)

نوشته محمد مهدی حسنی

چودر دست است رودي خوش بزن مطرب سرودي خوش
که دست افشان غــــزل خوانيم و پاکوبــــــان سر اندازيم (حافظ)

چندی پیش با لطف یکی از دوستان موفق شدم اپرای موسی و شبان را (به صورت موسیقی تصویری) نگاه کنم. فکر می کنم که این اپرت در اواخر ماه اگوست سال گذشته به همت همای پرواز - که از جوانان مستعد و ارزشمند موسیقی کشورمان است و آثاری متفاوت ارائه می دهد - به شیوه ی دوباره نویسی حکایت مشهور مثنوی معنوی مولانا و اضافه کردن محاکات پایانی شبان خطاب به حضرت موسی"ع" و آهنگ سازی هم او در سالن والت دیزنی لس آنجلس امریکا به روی صحنه رفته است. موسیقی این اپرای ایرانی که به نوبه خود کاری شاذ و تازه می باشد - ترکیبی از سازه های ایرانی (هنرنمایی اعضای گروه مستان) و ارکستراسیون (ارکستر فیلارمونیک لس آنجلس) به رهبر شهرداد روحانی - که در عرصه موسیقی استادی نام آشناست– اجرا شده و دارای سه شخصیت نمایشی است، و به ترتیب نقش شبان، موسی"ع" و راوی را: همای، سُلی (خواننده قدیمی) و خانم هما سرشار بازی کرده اند.

لطفاً برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید.

وقتی شهرداری مشهد حکم به تکفیر ایرج میرزا می دهد؟!!

نوشته : محمد مهدی حسنی

گر تو قران بدین نمط خوانی

ببـــری رونـــق مسلمانـــــی(سعدی)

تغییر بلوار ایرج میرزا به جلال آل احمد توسط شهرداری مشهد (شورای اسلامی شهر مشهد) اِندِ سلیقه است(1)، گیرم که آنان ایرج میرزا و جلال آل احمد و به طورکلی شعر و ادب فارسی را نشناسند. امّا خود را "عقل کل" می دانند و نزد ایشان آراء و نظرات دانشمندان و ادبا و نخبگان و نیز تمایلات و علایق مردم مطرح نیست. به خود اجازه می دهند به اتکاء چند صباحی که بر اریکه قدرت و کرسی تصمیم گیری اند، نظر خود را به دیگران تحمیل کنند. نظرشان اشتباه است! خوب باشد؛ اعتراضات همگان را به دنبال دارد، خوب داشته باشد. وقتی خداوند به آدم دو گوش داده، برای این است، که به قول گفتنی از یک گوش، حرف ها داخل و از گوش دیگر خارج شوند.

کاش دوستان ما در شورای شهر و شهرداری مشهد، همان طور که بی سرو صدا و در روزهای منتهی به سال نو - که مردم در سفر و حضر، درگیر تعطیلات و دید و بازدید عید بودند و نام بلوار را تغییر دادند - همان طور هم زیرسبیلی ایرادات وانتقادات طرح شده مردمی را نادید می گرفتند و اعتراضات را بدون پاسخ می گذاردند، تا آب ها از آسیاب بیافتد، و برای توجیه کار خود و ارشاد شهروندان مشهدی، تابلوی "مهمترین دلایل تغییر نام بلوار ایرج میرزا" را درمحل نصب نمی کردند تا لااقل آبروی مشهدی ها آب جو نشود و عکس های گرفته شده از تابلوی آنان، در دنیای مجازی، هر روز ذخیره و تکثیر و لینک و در نتیجه تابلو نشود.

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید.

قابلیت تعدیل؟

نوشته ی محمد مهدی حسنی

بدان که فخـر مردم بر جانوران دیگـــر، به سخـن گفتــــــن اســت و سخن را تمامی معنی است و از دوگونه آمده است: یکـی گونــــه نظم است و دیگر نثر. و اندر کتاب منطق آنچه در باب سخن گفتـــن باشد، همه گفته اند. و غرض ما اندرین لغات پارسی است که دیدم شاعران را که فاضل بودند و لیکن لغات پارسی کم می دانستند(۱)

چند روز پیش، در روزنامه ها، گفته یکی از مقام های قضایی تهران را به نقل از ایسنا خواندم . وی در باره یکی از پرونده قضائی پرسروصدای روز گفته است: " ... با توجه به اعتراض متهم، حکم در دادگاه تجدید نظر بررسی و اگر قابلیت تعدیل داشته باشد، تعدیل خواهد شد" ایراد آنجاست، که ما در مقررات شکلی و ماهوی حقوق کشورمان، و در موضع بیان شده، چنین واژه ای، که به اصطلاح، واجد بار حقوقی خاص باشد، نداریم.

تعدیل در لغت از مصدر باب تفعیل عربی و از ریشه "عدل" به معنای برابر ساختن و سامان دادن است. چنانکه می گویند:" تعدیل الشی ء تقویمه/ تعدیل چیزی قوام بخشیدن است"(2) و معادل فارسی واژه در فرهنگ معین : راست کردن، معتدل کردن و به حد وسط آوردن و نیز تقسیم کردن از روی عدالت و راستکار خواندن؛ پارسا داشتن معنی شده است. در حقوق و اصول و فقه کاربرد این کلمه: یکی در بحث شهادت است و در برابر جرح استعمال می شود و در اصطلاح گواهی دادن (شاهد تعدیل و شاهد تزکیه) بر عدالت کسی است. و دیگر : در بحث تقسیم (شرکت) کاربرد دارد و به تقسیم مال مشاع به سهام متساوی از حیث قیمت اطلاق می شود (3) و "تقسیم به تعدیل" در کنار دو نوع : "تقسیم به تساوی" و "تقسیم به فروش" به کار می رود. و بالاخره در مبحث حقوق اداری (قراردادهای اداری) تعدیل آحاد بها و قیمت ها ی پایه، یکی از شرایط ضمن عقد قرارداد های پیمان است که به سود پیمانکاران قرار داده می شود. بنابراین اگر نگوئیم که مراد قاضی گفتگو کننده از آوردن لفظ "تعدیل" حقیقت لفظی و غیر حقوقی آن است ( که بعید به نظر می رسد چنین باشد) پس مقام قضایی مزبور وضع لفظ کرده است و بنظر میرسد با توجه به ابهام و نارسا بودن چنین واژه ای، کاربردش صحیح نیست.

زیرا حقوق دانان در هنگام بیان نظر و سخن گفتن، بایستی به عرف خاص خودشان و نه عرف عام (مردم) حرف زنند، خاصه در باره پرونده هایی، که در دیدگاه و زیر ذرّه بین رسانه های دنیاست و اظهار نظر رک و بی شائبه مقامات قضایی و سیاسی، بایسته و ضروری است.

مطابق مقررات دادرسی کبفری، آراء محاکم عمومی و انقلاب، در بیشتر بزه ها غیر قطعی و قابل تجدید نظر است و مرجع صالح تجدیدنظر، با رسیدگی ماهوی و بررسی پروند و دلایل و مستندات تجدید نظر خواهی، در صورتیکه رای بدوی و تالی را مطابق قانون شرع یابند، آن را تائید، در غیر اینصورت دادنامه نخستین را نقض و متهم را تبرئه می کنند. همچنین صرف نظر از اختلاف حقوقدانان در این باره هر گاه محکمه تجدید نظر متهم را مستحق استفاده از جهات مخففه در هنگام تعیین مجازات بداند، می تواند با تائید دادنامه بدوی، تخفیف مجازات متهم را انشاء رای کند. به این ترتیب در رسیدگی ثانوی، تائید رای محکومیت، تبرئه و تخفیف مجازات داریم ولی اصطلاح "تعدیل مجازات" - که فاقد هر گونه حقیقت لفظی حقوقی در موضع سخن است - وجود ندارد، از این رو گفتار مقام موصوف، موجب شگفتی است.

((((((((((((((((((()))))))))))))))))

پانوشت ها :

1 - به نقل از مقدمه کتاب لغت فرس (فرهنگ اسدی) تالیف ابومنصور علی بن احمد اسدی توسی، بتصحیح و اهتمام مرحوم استاد عباس اقبال، چاپخانه مجلس، 1319 تهران

2 - دانشنامه حقوق خصوصی، ج. 1 ، مسعود انصاری و دکترمحمد علی طاهری، تهران انتشارات محراب، چاپ اول 1384، ص 703

3 - ترمینولوژی حقوق، دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی، ابن سینا، چاپ اول، 1346، تهران – ص 163

علّت محبوبیت شعر ایرج میرزا در میان مردم

(یاسخی دیگر به رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی مشهد، در باره تغییر نام بلوار ایرج میرزای مشهد)

نوشته : محمد مهدی حسنی

شعر و شرع و عرش از هم خواستند

این دو عالم زین سه حرف آراستند(عطار)(1)

چه بگویم ؟ .... انگار شورای اسلامی شهر مشهد و سخنگوی فرهنگی شان، خانم فاطمه غیور، باید هر چند وقت یکبار تن شادروان ایرج میرزا را در گورستان ظهیرالدوله بلرزانند .

ایشان پس از گفتگوی با روزنامه خراسان یکشنبه 16فروردین1388، این بار با روزنامه قدس سه شنبه اول اردیبهشت 1388 (صفحه خراسان امروز) گپ زده است.

وقتی مجامع ادبی و اهل ادب و فرهنگ این مملکت در برابر کار ضّدفرهنگی منتخبین کلان شهر مذهبی مشهد سکوت می کنند، البته بایستی دور سخن به اینجانب و او رسد و ایشان به خود اجازه دهد به عنوان صاحب سمت کشوری، که برعکس بنده، تریبون روزنامه های پر تیراژی چون خراسان و قدس را در دست دارد، بر شاعری پر آوازه و شهیر چون ایرج میرزا بتازد .

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید

تکمله ای بر یاداشت " به سر عشق خراسان دارم "

نوشته : محمد مهدی حسنی

پس از اینکه اینجانب یادداشتی به عنوان " به سر عشق خراسان دارم " در انتقاد به تغییر نام بلوار ایرج میرزای مشهد در وبلاگ شخصی ام گذاردم، با خواندن روزنامه خراسان یکشنبه 16فروردین1388 (صفحه 8 ویژه استان خراسان رضوی) آگاه شدم که پس از انتقادهای مردمی و کنجکاوی روزنامه نگاران، از ناحیه مسئولان شهری مشهد دو توضیح در این باره داده شده است:

شهردار منطقه 11 مشهد گفته است: "شهرداری منطقه در تغییرنام این خیابان نقشی ندارد و فقط مجری تغییرنام است. و خانم فاطمه غیور تنها بانوی عضو شورای اسلامی شهر مشهد - که سمت رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا را هم داراست - گفته است: در سال ۸۶ شورا نامه ای به شهرداری نوشته و خواسته است که اسم خیابان های مکرر یا نامیده شده در قبل از انقلاب ( هرگاه در نام شان شبهه ای است) بازنگری شود. همچنین وی با تاکید به این که گزینش نام ایرج میرزا قبل از انقلاب است و نیز نام گذاری میدان ها و معابر با هویت و فرهنگ شهروندان ارتباط مستقیم دارد، دو دلیل برای تغییرنام بلوار ذکر کرد :

الف –مردم و مراکز ادبی و فرهیختگان علمی کشور این تغییرنام را درخواست کرده اند.

ب- ایرج میرزا بنیان گذار ادبیات فورنوگرافی ؟!! است و قبل از او شاعری دیگر چنین مفاهیم و مضامینی را وارد فرهنگ مکتوب کشور ما نکرده است.

از این رو در تکمیل یادداشت قبلی و پاسخ به اظهارات رسمی مسئول پیش گفته ناچار از بیان مطالب زیر است :

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید

به سر عشق خراسان دارم

دفاعیه و رنج نامه ای از طرف اهل ادب و ایرج میرزا به شورای اسلامی مشهد

نوشته : محمد مهدی حسنی

نام بلوار زبیای ایرج میرزا در مشهد به بلوار جلال آل احمد تغییر یافت.

این خبری صادق است، می توانید، به محل بروید، و ببیند که شهرداری مشهد یا بهتر است گفته شود شورای اسلامی شهر مشهد (چون ظاهراً چنین کاری بایستی با تصویب شورای اسلامی شهر باشد) ، دو سه روز مانده به عید، تابلو اصلی و تمام تابلوهای فرعی خیابان را با هزینه من و شما تازه و نو کرده اند و صد البته این کار ارتباطی با بهار و رویش تازه طبیعت ندارد.

تغییر نام مزبور با پروژه های مفید و زیبای دیگری که مقارن با جشن نوروز در سطح شهر مشهد اجرا شده، همخوان نیست. زیرا بر خلاف این تغییر نام، آن پروژه ها، تازگی و طرب انگیزی و وجدآوری بهار و جشن ملی باستانی را برای مشهدی ها و زائران حضرت ثامن الحجج (ع) دوچندان کرد.

برای خراسانی ها که ایرج آنان را چنین ستوده است:

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید

یادآوری: این نوشته با دگرگونی کمی، در ص 2 نشریه فرهنگی، سیاسی اجتماعی و اقتصادی "هفته نامه اترک"، سال 3، ش 135، مورخه دوشنبه 31 فروردین 1388 منتشر شده است.

شهرداری مشهد و پاسداشت زبان فارسی

نوشته ی محمد مهدی حسنی

بدان که فخر مردم بر جانوران دیگر، به سخن گفتن است و سخن را تمامی معنی است و از دوگونه آمده است: یکی گونه نظم است و دیگر نثر. و اندر کتاب منطق آنچه در باب سخن گفتن باشد، همه گفته اند. و غرض ما اندرین لغات پارسی است که دیدم شاعران را که فاضل بودند و لیکن لغات پارسی کم می دانستند ...

مقدمه کتاب لغت فرس (فرهنگ اسدی) تالیف ابومنصور علی بن اسدی توسی، به تصحیح و اهتمام مرحوم استاد عباس اقبال، چاپخانه مجلس، 1319 تهران

*** *** ***

از چهارراه ابوطالب مشهد به طرف چهارراه میدان بار ( روبروی تی بی تی سابق) پیاده رو سمت راست خیایان عقب نشینی بیشتری دارد. اخیراً شهرداری مشهد، بازارچه ی برای فروش میوه باز کرده است، و بر سر بازارگاه، تابلویی بزرگ بدین هیات بچشم می خورد : ( بازار الگویی شماره ۵ )

لطفاً برای خواندن بقیه به ادامه مطلب بروید