تجاهل عارف

(کنکاش یک اصطلاح ادبی و معادلات آن در فرهنگ عامه)

نوشته ی محمد مهدی حسنی

الف – مقدمه بحث:

بــاده ی حق راست باشــد، نــی دروغ

دوغ خوردی، دوغ خوردی، دوغ دوغ (مولانا)

در فرهنگ دینی ما هرگونه تظاهر و وانمودن، مذموم و زشت است. گاهی ما از افواه می شنویم که فلانی "سبیلش را با دنبه چرب می کند (1) و سبیلْ چربْ کن او را گربه برده" یا "در دکانش تخته شد" (2)، یا فلانی "ارزن نما و ریگ پیما (گندم نما و جو فروش)است

زینهار تا به سیرت طراران

ارزن نموده و ریگ نپیمایی (ناصر خسرو)

کرمانی ها ضرب المثلی دارند که فلانی " از ریشش کنده و به سبیلش چسبانده " یا می گویند : "با پا پس می زند با دست پیش می کشد" یا "ننه من غریبم در آورده"

در تمام این مثل ها خوی و خصلت زشت تظاهر و نفاق، نکوهش می شود. در برابر چنین آدم هایی که رفتار رنگین پیشه کرده و خود را به نادانی می زنند، رندانه انتقاد می کنیم: " گر راه تو می دانی، فرسنگ چه می پرسی!" و یا : "گفتی مادر نسوخته، مادر اَنـْدَر سوخته." و یا "خر کُ.. گفت و ابله باور کرد" (جامع التمثیل)

اما گاهی هم متاسفانه این رفتار ضد هنجار اجتماعی و زشت را ارج می نهیم . مثلاً در جایی که باید حرف زنیم، و عمل کنیم، سکوت کرده، بر جای نشسته و در پاسخ دوست یا خویش معترض خود می گوییم: "نمی دانم. راحت جانم " (نمی دانم راحت جان است).

برای خواندن بقیه یاداشت بر ادامه مطلب کلیک فرمایید

قلمرو مرور زمان در فقه و حقوق اسلامی

نوشته ی مجتبی شریفی (قاضی دادگستری مشهد)

هر چند بررسی ماهیت و قلمرو اجرایی مرور زمان ، از دیر باز محط فحص و نظر در میان فقهای عظام بوده، اما هرگز در باره آن ، باب بحثی مستقل، گشوده نشده و استیفاء و اشباعی در خور نیافته است تا آنجا كه حتی مرحوم صاحب جواهر - كه در جامع قواعد و مسائل فقهی، نگاهی فراگیر دارد، - از ماهیت و مصادیق علمی مرور زمان ذكر به میان نیاورده است.
شاید بتوان گفت: تنها كلام صریح درباره مرور زمان، این جمله شیخ مفید است كه در كتاب مقنعه می گوید: "واعلم ان من ترك دارا او عقارا او ارضاًفی ید غیره قلم یتكل و لم یطلب ( لم یطالب) ولم یخاصم فی ذلك عشر سنین فلا حق له. " یعنی : هرگاه شخصی خانه یا مال غیر منقول و یا زمینی را در اختیار دیگری قراردهد و در طول ده سال از آن سخنی نگوید و آن را نطلبد و نسبت به آن مدعی نشود، دیگر حق اقامه دعوی از او ساقط می گردد.
اما همان گونه كه یكی از حقوقدانان معاصر كشور ما اشاره نموده است، از دلیل و مستند روایی و نص فقهی حكم مزبور، اطلاعی در دست نیست و مهم تر اینكه دكتر لنگرودی پس از استقرار اقوال فقها و بررسی متون فقهی درباره كلام شیخ مفید چنین می نویسد: "معلوم نیست چگونه پس از او ( شیخ مفید) فقها عموماًاین نظر را ( كلام شیخ مفید را پیرمون مرور زمان) رد نموده و از علت ذكر این مسأله ( مستند و دلیلی كه شیخ بدان استنادنموده) سخنی نگفته اند. "

برای خواندن بقیه یاداشت بر ادامه مطلب کلیک فرمایید

مختصری راجع به آثارصحیح، باطل و غیر نافذ بودن عقد در حقوق مدنی

نویسنده: آقای محمد باقر فیجان (کارشناس ارشد حقوق خصوصی و وکیل دادگستری)

انسان موجودى اجتماعى است و روابط گوناگون افراد با یکدیگر ازعناصر سازنده هر اجتماعى است. لازمه ‏برطرف ساختن نیازهاى معیشتى افراد جامعه، برقرارى روابط قراردادى وکوشش در جهت استحکام این روابط‏ است; بنابراین ضرورت وجود نظم‏تجارى اجتماع و استوارى معاملات وقراردادهایى که افراد جامعه منعقد مى‏سازند، ایجاب مى‏کند که تا حد ممکن‏از مخدوش شدن و تزلزل عقود جلوگیرى شود. از طرف دیگر رعایت‏حقوق افراد سازنده اجتماع و همچنین‏توجه به اصول و ارکان تشکیل دهنده ‏قراردادها و نیز حکم عقل و منطق حاکم ‏بر جزء جزء روابط تجارى، دو مصلحت‏را در تضاد و تعارض با یکدیگر قرارمى‏دهد: مصلحت لزوم حفظ روابط قراردادى و مصلحت ‏حفظ حقوق افراد وعناصر تشکیل دهنده عقود. لذا با توجه به موضوع این نوشتار سعی می شود تا حد امکان به عناصر تشکیل دهنده ی عقد صحیح و آثار فقدان هر یک از عناصر مذکور در ماده ی ۱۹۰قانون مدنی بپردازیم.

برای خواندن بقیه یاداشت بر ادامه مطلب کلیک فرمایید

قصه های عامیانه و "طوطی نامه"

نوشته ی سید محمود سجادی

قصه یكی از اجزای ادبیات عامیانه است. «قصه» در لغت به معنی حكایت و سرگذشت است و در اصطلاح به آثاری اطلاق می‌شود كه در آن ها تأكید بر رویدادهای خارق‌العاده بیش تر از تحول آدم ها و شخصیت ها ست. در قصه یا حكایت، محور ماجرا بر رویدادهای خلق‌الساعه قرار دارد: «رویدادها، قصه‌ها را به وجود می‌آورد و در واقع ركن بنیادی آن را تشكیل می‌دهد، بی‌آن كه در گسترش و بازسازی قهرمان ها و آدم های قصه نقشی داشته باشد.» (۱) ویژگی های قصه‌ها به گونه خلاصه بدین قرار است:

برای خواندن بقیه یاداشت بر ادامه مطلب کلیک فرمایید

تصویر طنز (کاریکاتور حقوقی) 29

الف – سناریو واقعی برای ساختن فیلم های پلیسی

به نقل از مجلّه گل آقا – شماره - شانزدهم- سال پنجم( 30 تیر 73 ) - ص 6

ب – توزیع نوارهای مبتذل در مطب

بنقل از مجلّه گل آقا – شماره سی ام - سال پنجم ( 5 آبان 73 ) - ص 11

ج – یک مویز و چهل قلندر

بنقل از مجلّه گل آقا – مجلّه گل آقا – شماره سیزدهم- سال پنجم( 16 تیر 73 ) - ص 2 سایت گل آقا

ایراد بنی اسرائیلی (واکاوی یک مثل و معادلات آن در ادب عامه)

نوشته ی محمد مهدی حسنی

الف - مقدمه:

عذر احمق بتر از جـرمش بود

عذر نادان زهر دانش کُش بود(مولانا)

یکی از ضرب المثل هایی را که گاهی اینجانب در نوشته هایم به کار می برم "بهانه بنی اسرائیلی" است چنانکه زمانی در یک پرونده قضایی و در موضع دفاع، پس از اینکه ایرادات و اشکالات وارد بر دادخواست تقابل طرف موکل را برشمردم در مورد چند بند از آن - که حاوی استدلال های آبگوشتی و بهانه تراشی و لاطائل گویی های آشکار برای انحراف جریان دادرسی بود- تنها به ذکر این بسنده کردم که آنها، بهانه بنی اسرائیلی است و موثر در مقام نیست.

لیکن همکار محترم، کاربرد مثل مزبور را توهین به خود تلقی نمود. در پاسخ وی گفتم : در مثل مناقشه نیست. من عرض نکردم که شما از قوم بنی اسرائیل (اشاره شده در قرآن) هستید، گفتم معاذیری که می آورید، وارد نیست زیرا صرف بهانه جویی است و به اصطلاح عوام از نوع ایراد بنی اسرائیلی است.

سپس در پایان رسیدگی و بیرون از دادگاه، تا مدتی دغدغه ذهن این شد که ریشه این ضرب المثل چیست؟ زود یافتم که به یقین بن قرآنی دارد آنگاه هم چندی های آن را در فرهنگ مردم کنکاش کردم و نوشته حاضر، فرآورد آن تلاش و عرق ریزی فکری است.

برای خواندن بقیه یاداشت بر ادامه مطلب کلیک فرمایید