چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

   معرفی کتاب

 کتاب «اندیشه های حقوقی» اثر فیلیپ مالوری حقوقدان فرانسوی است. در این کتاب، ضمن معرفی مختصر حدود شصت تن از متفکران، اهم اندیشه های حقوقی آنان نیز جمع آوری و عرضه شده است.

این کتاب پارسی کرده ی آقای دکتر مرتضی کلانتریان، از نویسندگان و مترجمان صاحب نام کشورمان است. وی  در حوزه حقوق و همچنین ادبیات معاصر اروپا نیز ترجمه های خوبی دارد که در این میان می توان به ترجمه کتاب «ادبیات و حقوق» اثر دیگری از فیلیپ مالوری و همچنین متن و شرح «قرارداد اجتماعی» اثر ژان ژاک روسو اشاره کرد.

نخستین چاپ ترجمه کتاب «اندیشه های حقوقی» در بهار 1383 از سوی انتشارات آگاه به جامعه حقوقی ایران عرضه شده است. همانطور که نویسنده در پیشگفتار کتاب می گوید، آن به مثابه جُنگ اندیشه حقوقی، برای استفاده دانشجویان حقوق است که مشتمل بر دیدگاه های پیامبران و عالمان الهی، فیلسوفان، حقوقدانان، جامعه شناسان، همراه با نقل قول‌های کوتاهی از آن‌هاست که بهتر از هر تفسیری می تواند فیلسوف، حقوقدان، جامعه شناس یا نویسنده ای را معرفی کند. نویسنده تاکید دارد به اینکه در حد وسع سعی نموده، درنقل قول‌ها جانب امانت و شرافت را نگه دارد، و در جای لازم، خود نظرش را ابراز داشته است. در این کتاب تنها دیدگاه های حقوقدان حقوق عمومی یا خصوصی مانند پلانیول یا اوریو، مطرح نشده بلکه اندیشه های کسانی که، دور یا نزدیک، به حقوق علاقه مند بوده یا بر آن تأثیر گذاشتند؛ نیز مورد بررسی قرار گرفته است. زیرا از منظر نویسنده، حقوق، مسئله همه است و به همه تعلق دارد.

از این رو کتاب طیف وسیعی از نامداران فلسفه، حقوق، جامعه شناسی و علوم دیگر را در بر می‌گیرد؛ فیلسوفانی چون پاسکال و کانت، علمای الهی مثل سن توماسن داکن و ویتوریا، ادیبانی مثل ولتر، بالزاک و هوگو، وزیرانی مثل مالزرب (که قربانی وفاداری خود شد)، مورخانی مانند مومسن و اسمن، جامعه شناسانی چون دورکیم و ماکس وبر، سیاست شناسانی چون ماکیاول، بُدن و توکویل، اقتصاددانی مثل هایک، قضاتی مانند مونتسکیو، هولمز و لرد دنینگ، سیاست اندیشی مثل کارل مارکس، قانونگذاری چون سولون، پیامبری مانند [حضرت] موسی (ع) .... انسان هایی از همه نوع، انسان هایی برای تمام فصول و همه زمان‌ها، انسان هایی از کشورهای گوناگون فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، هلند، آمریکا، یونان.

نویسنده با یادآوری حرف مونتنی که گفته است: "سَری خوب بر سَری پُر ترجیح دارد." یادآوری کرده است که اندیشه نامداران بسیاری می‌توانست در این کتاب تشریح شود، ولی ترجیح داده است به شصت و چندتایی بسنده کند. هرچند خود همین تعداد هم زیاد است و انباشتن یک کتاب از آراء و عقاید معتبر زیاده از حد، کار بی فایده ای است.

مالوری انگیزه خود از تالیف مجموعه بی همتایش را چنین می نگارد: "هر اندیشه حقوقی باید در هر جا و همیشه در برابر بی عدالتی و فقدان حقوق،  قد راست کند و از حقوق ندارها، بی کس و کارها، فروتن‌ها، در برابر صاحبان قدرت و ستم پیشگان دفاع کند. اندیشه حقوقی می‌خواهد حقوق رهایی بخش باشد و نه سرکوبگر..."

و براستی نویسنده درست گفته است. زیرا در این کتاب، هر کس آن چه دلش می‌خواهد پیدا می کند: انسان های با حسن نیتِ در جست و جوی واقعیت و یا سازندگان نابینای نظام ها، نمایشی از آتش بازی "حقوق و عدالت" که درخشش تمامی ندارد ... تیرهای شهابی که عبور می‌کنند...  ناپدید می‌شوند و دوباره به قالب امیدها و رؤیاهای در خاطره انسان‌ها نمود پیدا  می‌کند. گاهی سپیده دمان پرروشنی و گاهی شب های دیجور و تاری. بی گمان این جُنگ،  تصویری از همه ی اندیشه بشری است: شرح کوتاه شده ی نیروی شکست ناپذیر انسان و  نیز بازگفت تیره روزی و  ناتوانی خواری بار او.

( برگرفته از فصلنامه وکیل مدافع - ارگان داخلی کانون وکلای دادگستری خراسان، سال نخست، شماره دوم، پائیز 1390 )