چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

انتشار شماره 6 و 7 فصلنامه وکیل مدافع

فصلنامه "وکیل مدافع" شماره ششم و هفتم  (سال دوم/ پاییز و زمستان 1391) به صاحب امتیازی کانون وکلای دادگستری خراسان منتشر شد. در بخشی از سخن آغازین سردبیر فصل نامه می خوانیم:

اخلاق حسنه با نظم عمومی، ارتباطی تنگاتنگ و دو سویه دارد و «اموری که خلاف اخلاق حسنه است، نظم عمومی را نیز بر هم می‌زند و ]از همین روست که[ هیچ­گاه حقوق نمی‌تواند به امور غیر اخلاقی بی­اعتنا بماند» (کاتوزیان، قواعد عمومی قراردادها، ج1، 181).این دیدگاه، با یکی از خوانِش­های ممکن، از ماده 975 قانون مدنی نیزهم­خوانی دارد به این بیان که؛ یکی از عللی که قوانین خارجی و یا قراردادهای خصوصی مخالف نظم عمومی محسوب می­شوند، مخالفتآن­ها با اخلاق حسنه است. پس می­توان چنین گفت که؛ هر امری که مخالف اخلاق حسنه باشد، به ناگزیر، بر هم زننده­ی نظم عمومی نیز هست.

شاید به گمان برخی سیاسیون، بهترین و آسان­ترین روش برای ساخت و پاسداشت نظم عمومی، به­کارگیری زور و قوه­­ی قهریه باشد، حال آن­که این گمان در تقابل با دیدگاه پیش­گفته است و سنت نبوی (ص) نیز بی­پایه بودن چنین گمانی را تأیید می­کند.زیرادر جامعه­ی اخلاقی ساخته شده به دست پیامبر اکرم (ص)، اخلاق حسنه در همه­ی لایه­های اجتماعی گسترش داده شده وآن اسوه­ی حسنه،شعار «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَكارِمَ الاخلاقِ» (مستدرک، ج. 2، ص. 282) را سرلوحه­ی هدایت گری­های خویش قرار داده بود و بر خلاف بسیاری از نظام‌های سیاسی رایج، بر آموزه­های اخلاقی و دینی و دیگر بازدارنده­های وجدانی تکیه و توجه داشت. آن حضرت در کنترل اجتماع و تضمین بقای قدرت سیاسی خویش، بدون آن­که به نهادها و ضمانت اجراهای حقوقی تکیه­ای اساسی داشته باشد، در صدد گسترش اخلاق حسنه وکنترل رفتارهای اجتماعی شهروندان و حفظ نظم عمومی از آن راه بر ­آمد(ر.ک.:امیری؛ سنت نبوی و عدالت کیفری، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش. 4، 1388، 27).

همین سنت حسنه­، در گفته­ و کردار حضرت علی (ع) نیز پی گرفته شد و آن انسان کامل، کژی از جاده اخلاق را نه تنها در برابر شهروندان، بلکه در برابر دشمنان روا نمی­دانست.آن اسوه­ی عدالت در تشریح چگونگی بستنِ پیمان صلح با دشمن و امان دادن به او، خطاب به استاندارِ منصوب خویش (مالک اشتر) فرمود: «... پس در آن­چه بر عهده گرفته­ای خیانت مکن و پیمان خود را مشکن، و دشمنت را فریب مده، که به جز نادانِ بدبخت بر خداوند دلیری و گستاخی نکند ...، پیمانی مبند که راه تأویل در آن باز باشد. پس از عهد بستن و استوار کردن پیمان بر عبارت­های دو پهلو و ابهام انگیز تکیه مکن...» (نهج البلاغه، نامه 53، ترجمه­ی علی شیروانی).

به درستی که انسان از تصور چنین جامعه­ی اخلاق مداری که نقض عهد، خیانت، تقلب، نارو زدن و بی­اخلاقی –حتی- در برابرِ دشمن را روا نمی­دارد، به شوق و شور می­آید و به ناگزیر چنین جامعه­ای را با این نظم عمومی می­ستاید.

این نمونه­های پیش رو، خود گواهی دیگر بر درستی گفته­ی پیشین ماست که؛ اخلاق حسنه و نظم عمومی به هم وابسته­ و پیوسته­اند و از همین روست که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز دولت ناگزیرشده که خودش در وهله­ی اول اخلاقی عمل کند و در وهله­ی دوم محیط جامعه را نیز اخلاقی کند (مقدمه­­ی قانون اساسی و نیز بند 1 اصل سوم و اصول دهم، چهاردهم و یکصدوبیست­و­یکم)، و در چنین حال و هوایی است که اخلاق حسنه در لایه­های گوناگون جامعه نیز رسوخ کرده و  گسترش می­یابد و در نتیجه­ی آن نظم عمومی پایدار و قابل قبولی در جامعه جریان می­یابد.

مطالب فصل نامه در هفت بخش ارائه شده است:

سخن نخست:  تعارض بین آزادی مذهب و آزادی بیان / دکتر عباس کریمی

بخش یکم: مقالات

جایگزین­های نوین حبس در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی / محسن نورپور و مسعود احمدی

امکان اجرای آرای داوری برخلاف قانون و نظم عمومی / محمد مهدی حسنی

مواردجرحوردّداوردرحقوق داخلي و بين‌الملل / امير گلی و  دکتر روح­الله آخوندی

مصونيت پارلماني نمايندگان در حقوق ايران / مهدي صيادي­ قصبه

تجديد مواعد دادرسی در دعاوی حقوقی / جواد پارسافر

قتل در فراش (ماده 630  قا­­­­­­نون مجازات اسلامی) / علی خادم ازغدي

وضعیت حقوقی قراردادهای قابل ابطال / حسن رضایی                    

جایگاه نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در ادله اثبات دعوی/ وجیهه بزرگوار

بخش دوم: سخنرانی

برگرداندن عملیات اجرایی به حالت قبل از اجرا / دکتر عبدالله شمس

بخش سوم: آراء و نقدها

سه دادنامه و یک نقد

بخش چهارم: ادبی و تاریخی

طنز: صلحیّه اثر طبع ادیب‌الممالک فراهانی

متون: گفتاری از نجم الدین رازی

امثال: شاهد و گواهی در آینه امثال فارسی

داستان و خاطره: امید کُشی

کارنامه: داستان «زن خاموش» کهن‌ترین رویه قضائی

یادنامه: زندگی­نامه و وصیت شادروان وکیل احمد شریعت زاده

بخش پنجم: گوناگون

معرفی کتاب: هنر دفاع در دادگاه‌ها، استراتژی و تاکتیک؛ اثر: وکیل بهمن کشاورز

مراقبات: یک توصیه قرآنی: زنهار؛ جانب­دارِ خیانتکاران مباش! //سخن گفتن از عدالت بدون عمل به آن از دیدگاه امام صادق (ع) // قضاوت و عدالت از ديدگاه ارسطو

اندیشه: اندیشه­ی سیاسی تامس هابز؛ ستایشگر قدرت مطلقه

هنر: معرفی و نقد فیلم حکم

بخش ششم: اخبار

در این بخش تازه های اخبار مربوط به اتحادیه (اسکودا)، کانون وکلای دادگستری خراسان(از جمله احکام محکومیت دادگاه انتظامی کانون مزبور) و وکلای دادگستری، قوای قضاییهو مقننه ، اخبار دانشگاه­ها و همایش­های علمی و دیگر وقایع حقوقی کشور و جهان آمده است.

بخش هفتم: قوانین و رویه­های تازه

در این بخش تازه‌هاي قوانين مصوب مجلس شوراي اسلامي، قوه مجريه ، قوه قضائيه ، مجمع تشخيص مصلحت نظام ، آرا وحدت رويه ديوان عالي كشور و ديوان عدالت اداري ، نظريات مشورتي اداره حقوقي و تفسیری شورای نگهبان آمده است.

ضمنن به دوستان و خوانندگان خود این نوید را می دهیم که به تدریج، مقالات و مطالب اشاره و نشر شده در فصلنامه وزین مزبور را در تارنمای خود بیاوریم