چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

ازدواج و خانواده در آینه امثال

نوشته : محمد مهدی حسنی

منبع: ( برگرفته از فصلنامه وکیل مدافع - ارگان کانون وکلای دادگستری خراسان، سال یازدهم، شماره 21/ زمستان 1400- صص: 149-162)

بحث ازدواج و تشکیل خانواده، شیوه رفتار و حقوق طرفین و آثار ازدواج در میان مباحث حقوق خانواده و نیز علوم اجتماعی و مردم‌شناسی جایگاه ویژه دارد . لیکن باید دید که در فرهنگ توده به‌ویژه ضرب‌المثل‌ها پژواک این نهاد مهم اجتماعی چیست؟ در نوشته‌ی پیش رو به جستجو و جمع‌آوری و بررسی بخشی اندک از ضرب‌المثل‌های فارسی دراین‌باره پرداخته‌ایم..

وقتی ما از دهان‌ها می‌شنویم که : «قاطی مرغا شد»، «حکیم، جوجه‌خروسش فرموده است» (شکیبی)، «اردو را وارد قزوین کرد»[کرمانی] (ذوالفقاری)، داس را میان داس‌ها انداخت [بختیاری] (ذوالفقاری) غسل بر گردنش نهاده‌اند (نامه داستان، ذوالفقاری) «سر خیک شیره به دستش داده‌اند »(بهمنیار، شکور زاده، شهری) «طوق لعنت به گردنش افتاد» (شکیبی، بهمنیار، حییم، آرزو، شکور زاده، ذوالفقاری)، «قاتق نان خودش را پیدا کرد» (شاملو) «شاشش کف کرده، جفت می‌خواهد» [مازندرانی] (شکور زاده، ذوالفقاری «گوشت بز برایش سازگار است » (ذوالفقاری) «تیغ سنگک به پایش رفت» [همدانی] (ذوالفقاری) همه و همه کنایه از این است که فرد موردنظر ما ازدواج‌کرده است.

تشویق به ازدواج و تشکیل خانواده، وارون آن: بدگویی از همسرگزینی، نکوهش چندهمسری، بیوگان، پیردختری (ترشیدگی)، قوم شوهر، بیرون همسری، پرداختن به سن زوجین، ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی همسران، نسب میان آنان، و جایگاهشان، ملاک‌های همسر گیری، اشتیاق‌های اولیه به ازدواج و انتظارهای بعدی دو طرف و.... مفاهیمی است که در این مثال‌ها، فراوان به آن پرداخته‌شده است.

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید

سکوت علامت رضاست

(بازتاب یک قاعده اصولی در فرهنگ توده)

نوشته محمدمهدی حسنی

فکر در عالم حیرانی ما محرم نیست

خامشی را ز پریشان سخنان می‌دانم (صائب)

می‌گویند: «سق آدمیزاد را با حرف برداشته‌اند»، اما برخی یادشان می‌رود که: «زبان مالیات ندارد» و خاموشی را می‌گزینند، آنگاه‌که ما با آدمی ساکت و خاموش برابر می‌شویم، می‌گوییم: «آرد به دهانش گرفته»، «ماست به دهنش مایه کرده»، «دهانش را گوه گرفته»، «خدا هم نمی‌تواند حرف از زیر زبانش بکشد»، «حرف را باید با کارد و چنگال از حلقومش بیرون کشید.»، «حرف را با منقاش هم نمی‌شود از گلوش بیرون کشید»، «سنگ به زبان آمده او به زبان نیامده.»، «از دیوار حرف درآمد از او درنیامد.»، «لام تا کام چیزی نگفت»، «مگر زبانش را گربه خورده»، «مگر زبانت درد می‌آمد»، «زبانش کرایه می‌خواهد»، «کلّه که از بازار می‌آوری زبان دارد»، «سرش برود، زبانش نمی‌رود»، «به ماهی گفتن چرا حرف نمی‌زنی، گفت دهنم پر آب است.»؛ «هروقت نخود حرف زد تو هم حرف بزن.» (دهگان)

اما از آن‌طرف نیز گفته‌اند: «اگر حرف از نقره است، خاموشی از طلا است» یا «سخن اگر زر است خاموشی گوهر است» (شکیبی)؛ اما این‌همه داستان نیست، گاه خاموش بودن هم عین سخن گفتن می‌شود و مردم آن را حمل بر پذیرش و پاسخ آری می‌دانند اینجا است که اگر شقاق و فراقی روی دهد، آثار و نتیجه‌های چنین خموشی، موجب اختلاف علمای حقوق و فقها است.

لطفاً برای خواندن بقیه مقاله به ادامه مطلب بروید

منبع:

( برگرفته از فصلنامه وکیل مدافع - ارگان داخلی کانون وکلای دادگستری خراسان، سال سوم، شماره دهم و یازدهم/ پاییز و زمستان 1392)