چه بگویم ؟     (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

 آیا می دانید وکلای دادگستری فرانسه از چه نوع لباس رسمی استفاده می کنند؟      

ترجمه و تألیف: وکیل دکتر حمیدرضا میرزاجانی (وکیل پایه یک دادگستری و عضو هیأت علمی دانشگاه)

استفاده از لباس رسمی در محلهای خاص از زمره سنت­هائی است که درکشور فرانسه قدمتی چند صد ساله دارد. بر این اساس، سنت قدیمی مزبور هنوز درمحل­هائی همچون دادگاهها و دانشگاهها حفظ شده است، به نحوی که قضات و وکلای دادگستری مکلف به استفاده از لباس مخصوص و منحصر به فرد خود در هنگام مداخله در امر دادرسی می­باشند و اساتید حقوق نیز این سنت دیرینه را با پوشیدن لباس مخصوص خود، خصوصاً در مراسم دفاع رساله دکتری پاس می­دارند.

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

 معرفی کتابهای تازه و نشریات ادواری حقوقی

نوشته محمدرضا خسروی (نویسنده، شاعر، پژوهشگر - قاضی پیشین و وکیل پایه یک دادگستری)

الف - کتابهای تازه

•  فرهنگ دادرسی

حسین کریمی زنجانی، انتشارات نگاه بینه، چاپ دوم تهران 1389، 588 صفحه، قطع وزیری، جلد گالینگور، 9500 تومان.

حضور ذهن و آمادگی لازم برای این که بدانیم فلان عنوان حقوقی یا بهمان تأمین قضایی در کلام قانون و در چه ماده ای آمده است، از بایسته های اتخاذ تصمیم در مسائل دادرسی است. لیکن به دلایلی همیشه این آمادگی و حضور ذهن وجود ندارد، از این رو اگر مرجع و منبعی باشد که در چنین مواقعی به دادرس و وکیل و دیگران در پیدا کردن مطلب کمک کند، البته که بسیار مغتنم است و فرهنگ دادرسی نیازی از این دست را برآورده می سازد. برای نمونه در مدخل توبه آمده است که: توبه یعنی دست کشیدن از گناه بازگشتن به طریق حق، پشیمان شدن از گناه ر.ک.: توبه زانی، سارق و غیره "مواد 125،71، 181،194،132،72،200 قانون مجازات اسلامی و بدین ترتیب هم توبه را به اختصار معنی کرده است و هم موادی از قانون را که در آن به این واژه اشاره شده است، شمار کرده است.

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

  عدالت گرایی و اصول گرایی در اندیشه­ دکتر کاتوزیان و دکتر شهیدی

    نوشته­ی: وکیل سید محسن حسینی پویا (وکیل پایه یک دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور)

 بر اساس یک تقسیم بندی نانوشته، حقوق­­دانان کنونی کشورمان را می­توان به دو دسته­ی متمایز تقسیم کرد؛ عده­ای در تفاسیر قانونی و عقاید حقوقی خویش عدالت گرایی و مصلحت گرایی را بر اصول گرایی یا منطق گرایی ترجیح می­دهند و در مقابل، عده ای دیگر نیز، اصول گرایی و منطق گرایی را ارجح می دانند. این دو نوع طرز تفکر (که در حقیقت پایه فلسفه حقوق هر یک از این دو گروه است)، آثار و نتایج استدلالات و استنباطات حقوقی­ هر یک از این دو گروه را متفاوت و متمایز کرده است.

این دو طرز تفکر پیش گامان و جلودارانی دارد که هر یک از آنها نیز شاگردان و پیروانی تربیت کرده اند. بی گمان در میان حقوقدانان معاصر استاد دکتر کاتوزیان از پیشگامان تفکر نخست و استاد مرحوم دکتر شهیدی از معتقدان به نظر دوم محسوب می­شوند.

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

     عدالت کیفری از دیدگاه حافظ

     مهدی صیادی قصبه (وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی)

چکیده :  حافظ شاعر نامی قرن هشتم هجری قمری و ملقب به لسان الغیب ، یکی از پیام آوران روشنایی بوده که به ستیز با شب برخاست؛ و بذر نور امید را در کشتزار ظلمت شبانه پاشید. تاکنون هیچ شاعری ، چون حافظ با مردم نزیست البته نه با رسوایان بیدادگر، بلکه همراه با زندگی پر تپش مردم محروم. آنچه به سخن حافظ و ماندگاری شعر او در نزد مردم تمامی زمان ها جان می بخشد و آن را جاودانه می سازد، پیکار بی امان او بر علیه جهل ، ریا و ستم است.

حافظ ستایشگر آزادی و آزادگی و عدالت خواهی است. وی از جمله فرزانگان عارفی است که به واسطه عشق سرشاری که به کرامت انسانی و حقیت دارد، از سالوس و ظواهر و تزویر گریزان است؛ و این امر ناشی از عمق اخلاص و صدق عقیدت و نماینده تأسف و دریغ از ریاکاری خود پسندی ازرق لباسان دل سیه ، و مسند نشینان خود بین روزگار شاعر است.

 کلید واژگان:  عدالت خواهی، ظلم، محتسب، کار، تعزیر

 لطفاْ برای خواندن اصل مقاله به ادامه مطلب بروید

  خاطره ای خواندنی از زنده یاد دکتر علی آبادی

استاد گرانقدر دکتر ناصر کاتوزیان در جایی*، چنین حکایت کرده اند که:

"روزی به عیادت مرحوم دکتر عبدالحسین علی آبادی استاد فقید دانشکده حقوق و علوم سیاسی، که مدتها دادستان کل کشور بود و به من نیز مرحمتی پدرانه داشت، رفته بودم. او در بستر بیماری بود؛ بستری که دیگر از آن برنخاست. با دیدن من و یکی از دوستان به زحمت جای خود نشست و، با ملاحظه یکی از آخرین نوشته هایم که به همراه داشتم برق شادی را در چشمان بی فروغش خواندم. پیر فرزانه و دانشمند، در همان وضع بیماری نیز از این که می دید نسل بعد از او دنباله کار را رها نکرده است و شعله عشق به عدالت هنوز هم جرقه هایی دارد، خوشحال و راضی بود. از هر دری سخن رفت تا نوبه به لزوم تقوای قاضی و ترس از عدل الهی رسید. ناگهان مردی که به عدالت خواهی و وسعت معلومات شهره بود چهره درهم کرد. ما از حسن شهرت و توفیق ایشان می گفتیم و او می کوشید قطره اشکی را، که همچون مروارید غلطان بر گوشه چشمانش می درخشید و حکایت از دلی گرم می کرد، در سایه لبخندی عارفانه پنهان سازد. سرانجام با لحنی آرام و در پناه همان لبخند حزن آلود گفت:

«مدتها پیش، در پرونده ای که دادگاه جنایی حکم به اعدام داده بود و برای رسیدگی تمیزی در دیوان عالی مطرح می شد، بر مبنای شواهد ظاهری، درخواست ابرام حکم را کرده ام و بیم از آن دارم که تمام حقیقت را ندیده باشم و خطای من به هدر رفتن خون بی گناهی کمک کرده باشد.»

... در همان حال که او با نگرانی از امکان خطای خود سخن می گفت، ذهن من بی اختیار متوجه نمونه های مخالف شد؛ آنان که با بضاعت اندک خود و بی آنکه اطلاعی درخور از دادرسی و قضاء و دانش حقوق داشته باشند، با غرور تکیه بر مسند قضا می زنند و با خونسردی و تهور کامل حکم می رانند، چنان که گویی بر میراث غصب شده خود سلطه یافته اند. با خود می گفتم: در این جهان پر غوغا و گونه گون، نه تنها میان «آنچه هست» و «آنچه باید باشد» فاصله ای عمیق است، تفاوت وجدان ها نیز مثال زدنی و عبر آموز است: این یکی، پس از سالیان دراز تجربه و تحقیق و با داشتن عالی ترین مدارک تحصیلی از دانشگاههای معتبر دنیا و با آن همه کنجکاوی و احتیاط، از تقاضای ابرام حکمی که دیگری داده و مقام دیگری هم باید آن را ابرام یا نقض کند، نگران است؛ و آن یکی، همچون والیان خودکامه حکم می راند و اعتنایی هم به قوانین و آثار حکم خود بر خون و مال و عِرض مردم ندارد ... غافل از آن که «جرس فریاد می دارد که بر بندید محملها".

* عدالت قضائی گزیده آراء،  دکتر ناصر کاتوزیان، تهران،  نشر دادگستر، چاپ اول، 1378 - ص. 6- مقدمه کتاب.

( برگرفته از فصلنامه وکیل مدافع - ارگان داخلی کانون وکلای دادگستری خراسان، سال نخست، شماره دوم، پائیز 1390 )

              حقوق عمومي در ايران باستان

اميرحسين نوربخش (كارشناس ارشد حقوق عمومی)

چكيده:   در مقاله‌ي پيش رو قصد داريم در گفتمان حقوقي - سياسي تمدن باستاني ايران با توجه به تفكيك قوا، منشأ حاكميت، رژيم سياسي و حقوق بنيادين؛ به بررسي مفهومي مدرن،  به نام «حقوق عمومي»  بپردازيم. بحث ما از آن نظر اهميت دارد كه غالب حقوقدانان منكر وجود اين  شاخه از حقوق در ادوار باستاني مختلف هستند. پرسش اصلي ما اين است كه تحولات ساختاري دولت و حقوق بنيادين به عنوان وجوه دوگانه‌ي حقوق عمومي امروز در ایران باستان چه بوده است؟

 واژگان كليدي:   منشأ حاكميت (Rule of origin)، رژيم سياسي(Political regime). ، حقوق بنيادين (fundamental rights) ، تفكيك قدرت (separation of powers)  

 لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

  تاریخ استقلال کانون­های وکلا در ایران

    (به بهانه ی هفتم اسفند روز وکیل مدافع)
    

      نوشته محمد مهدی حسنی

 محب روی توأم در جواب دعوی عشق

دل شکسته وکیل است و جان خسته ولی  (خواجوی کرمانی)

اول- طرح بحث

پژوهش های تاریخی و کنکاش در چگونگی و چرایی ایجاد تمدن های بشری و شکل گیری نهادهای مدنی و اجتماعی نشان می دهد که عمر نهاد وکالت به قدمت تاریخ نهاد داوری و دادگستری است. زیرا از روزگاران کهن و در میان ملل متمدن و آگاه، آنگاه که در میان مردم اختلافات مالی و خانوادگی رخ می داد و یا از سوی جامعه و حاکمان،  افراد در مظان ارتکاب بزهی،  قابل مجازات قرار می گرفتند، ناگزیر از مراجعه به اشخاصی دانا، بصیر و در عین حال امین و متعهد بوده تا با کسب راهنمایی از ایشان، راه را از چاه تمیز دهند. لذا این اشخاص با آگاهی ای که از قوانین و رسوم و آداب و هنجارهای اجتماعی،  و التزامی که به قانون و عدالت،  و اشتهاری که به صحت عمل و تقوی داشته؛ در طول تاریخ توانسته اند، یک هدف، ولی با نام های مختلف،  مردم و جامعه ی خود را به بهترین نحو یاری دهند و بازوی راستین قاضیان حق جو و عادل باشند .

به این ترتیب، صرف نظر از این که در هر قشری از جامعه،  کسانی هستند که به کژراهه رفته و نام و ننگ برای شان یکی می شود، همواره در تمام ادوار تاريخ، و نزد همه ملت ها، شغل وکالت به لحاظ اجتماعي، در زمره نجيب ترين و شريف ترين و پر اهميت ترين مشاغل به شمار آمده و مي آيد.  چنان که سیسرون در سال 106 پیش از میلاد ،  64 سال زندگی خود را به عنوان خطیبی وکیل،  صرف رفع مشکلات زندگی سیاسی و قضایی مردم روم نمود، و خطابه های به یاد ماندنی وی هنوز نیز ارزش خواندن و حظ معنوی دارد،  ولتر  بهترین جایگاه و  کمال مطلوب خود در جهان را پیشه وکالت می دانست و  چهره ها ی برجسته ای چون:  گوته، دمتس، پوانکاره، گاندی، تاگور در صف وکلای دادگستری بوده اند. (مدنی،  1978 م، 151)

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

     پرونده قتل ناصرالدین شاه به دست میرزا رضای کرمانی

    نوشته و تلخیص: سید محسن حسینی پویا (وکیل پایه یک دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور)

 در روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ۱۲۷۵ش. (۱۷ ذی القعده ۱۳۱۳ق./1896م.) مقارن با پنجاهمین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، شاه به منظور زیارت حرم حضرت عبدالعظیم به قصبه شهر ری عزیمت کرد. در حالیکه تنها صدر اعظم و چند تن از درباریان ملازم او بودند، به گوشه بالای حرم حضرت عبدالعظیم رفته و مشغول دعا خواندن شد. در این هنگام میرزا رضا کرمانی پاکتی روی دست گذاشته و همانند کسی که می‌خواهد عریضه ای به شاه بدهد، خود را به نزدیک شاه رسانید و با تپانچه رولوری که زیر پاکت مخفی کرده بود، قلب شاه را هدف قرار داد و با شلیک دو تیر شاه را کشت.

حکایت میرزا رضا کرمانی(۱۲۲۶ش. کرمان - ۲۲ مرداد ۱۲۷۵ ش. تهران) و انگیزه این قتل که نخستین قتل سیاسی یکصد سال اخیر لقب گرفته، قابل تأمل است. میرزا رضا در ابتدا برای شکایت از حاکم کرمان به ‌تهران آمده بود، لیکن در آن هنگام نه تنها به شکایت وی توجهی نشد، بلکه چهار سال و چند ماه نیز به حبس افکنده شد و زجرهای فراوان کشید. وی که از مریدان خاص سید جمال الدین اسدآبادی و تحت تأثیر افکار او بود، پس از آزادی از زندان، به اسلامبول رفت ...

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

 پرونده حقوقی نفت

                    (به مناسبت 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت)

نوشته ی حمیدرضا مهدوی بیدخت (وکیل پایه یک دادگستری)

مقدمه:

بی گمان «اصل ملی کردن» از حقوق مسلم هر ملت است و تاکنون بسیاری از دولتها از این اصل استفاده کرده اند و مالکیت و اداره آنچه را که در مرزهای سرزمینی خودشان وجود دارد به عنوان سرمایه ملی در دست گرفته اند. در نوشته حاضر، پیرامون نحوه ی سیر پرونده ی حقوقی نفت ایران در دیوان بین المللی لاهه و از چگونگی ملی شدن صنعت نفت سخن خواهیم گفت .

لطفاْ برای خواندن بقیه نوشته به ادامه مطلب بروید

   معرفی کتاب

 کتاب «اندیشه های حقوقی» اثر فیلیپ مالوری حقوقدان فرانسوی است. در این کتاب، ضمن معرفی مختصر حدود شصت تن از متفکران، اهم اندیشه های حقوقی آنان نیز جمع آوری و عرضه شده است.

این کتاب پارسی کرده ی آقای دکتر مرتضی کلانتریان، از نویسندگان و مترجمان صاحب نام کشورمان است. وی  در حوزه حقوق و همچنین ادبیات معاصر اروپا نیز ترجمه های خوبی دارد که در این میان می توان به ترجمه کتاب «ادبیات و حقوق» اثر دیگری از فیلیپ مالوری و همچنین متن و شرح «قرارداد اجتماعی» اثر ژان ژاک روسو اشاره کرد.

نخستین چاپ ترجمه کتاب «اندیشه های حقوقی» در بهار 1383 از سوی انتشارات آگاه به جامعه حقوقی ایران عرضه شده است. همانطور که نویسنده در پیشگفتار کتاب می گوید، آن به مثابه جُنگ اندیشه حقوقی، برای استفاده دانشجویان حقوق است که مشتمل بر دیدگاه های پیامبران و عالمان الهی، فیلسوفان، حقوقدانان، جامعه شناسان، همراه با نقل قول‌های کوتاهی از آن‌هاست که بهتر از هر تفسیری می تواند فیلسوف، حقوقدان، جامعه شناس یا نویسنده ای را معرفی کند. نویسنده تاکید دارد به اینکه در حد وسع سعی نموده، درنقل قول‌ها جانب امانت و شرافت را نگه دارد، و در جای لازم، خود نظرش را ابراز داشته است. در این کتاب تنها دیدگاه های حقوقدان حقوق عمومی یا خصوصی مانند پلانیول یا اوریو، مطرح نشده بلکه اندیشه های کسانی که، دور یا نزدیک، به حقوق علاقه مند بوده یا بر آن تأثیر گذاشتند؛ نیز مورد بررسی قرار گرفته است. زیرا از منظر نویسنده، حقوق، مسئله همه است و به همه تعلق دارد.

از این رو کتاب طیف وسیعی از نامداران فلسفه، حقوق، جامعه شناسی و علوم دیگر را در بر می‌گیرد؛ فیلسوفانی چون پاسکال و کانت، علمای الهی مثل سن توماسن داکن و ویتوریا، ادیبانی مثل ولتر، بالزاک و هوگو، وزیرانی مثل مالزرب (که قربانی وفاداری خود شد)، مورخانی مانند مومسن و اسمن، جامعه شناسانی چون دورکیم و ماکس وبر، سیاست شناسانی چون ماکیاول، بُدن و توکویل، اقتصاددانی مثل هایک، قضاتی مانند مونتسکیو، هولمز و لرد دنینگ، سیاست اندیشی مثل کارل مارکس، قانونگذاری چون سولون، پیامبری مانند [حضرت] موسی (ع) .... انسان هایی از همه نوع، انسان هایی برای تمام فصول و همه زمان‌ها، انسان هایی از کشورهای گوناگون فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، هلند، آمریکا، یونان.

نویسنده با یادآوری حرف مونتنی که گفته است: "سَری خوب بر سَری پُر ترجیح دارد." یادآوری کرده است که اندیشه نامداران بسیاری می‌توانست در این کتاب تشریح شود، ولی ترجیح داده است به شصت و چندتایی بسنده کند. هرچند خود همین تعداد هم زیاد است و انباشتن یک کتاب از آراء و عقاید معتبر زیاده از حد، کار بی فایده ای است.

مالوری انگیزه خود از تالیف مجموعه بی همتایش را چنین می نگارد: "هر اندیشه حقوقی باید در هر جا و همیشه در برابر بی عدالتی و فقدان حقوق،  قد راست کند و از حقوق ندارها، بی کس و کارها، فروتن‌ها، در برابر صاحبان قدرت و ستم پیشگان دفاع کند. اندیشه حقوقی می‌خواهد حقوق رهایی بخش باشد و نه سرکوبگر..."

و براستی نویسنده درست گفته است. زیرا در این کتاب، هر کس آن چه دلش می‌خواهد پیدا می کند: انسان های با حسن نیتِ در جست و جوی واقعیت و یا سازندگان نابینای نظام ها، نمایشی از آتش بازی "حقوق و عدالت" که درخشش تمامی ندارد ... تیرهای شهابی که عبور می‌کنند...  ناپدید می‌شوند و دوباره به قالب امیدها و رؤیاهای در خاطره انسان‌ها نمود پیدا  می‌کند. گاهی سپیده دمان پرروشنی و گاهی شب های دیجور و تاری. بی گمان این جُنگ،  تصویری از همه ی اندیشه بشری است: شرح کوتاه شده ی نیروی شکست ناپذیر انسان و  نیز بازگفت تیره روزی و  ناتوانی خواری بار او.

( برگرفته از فصلنامه وکیل مدافع - ارگان داخلی کانون وکلای دادگستری خراسان، سال نخست، شماره دوم، پائیز 1390 )